Zielone upławy pochwowe – jak sobie z nimi radzić?

Nieprawidłowa wydzielina z pochwy to nagminny problem, z którym kobiety (zwłaszcza w wieku rozrodczym) zgłaszają się do ginekologa. Odpowiadać mogą za nie zarówno czynniki zakaźne, jak i niezakaźne, przy czym pierwsze z nich stwierdza się zdecydowanie częściej. Jakie są zatem przyczyny pojawienia się zielonych upławów i jak je leczyć?

Prawidłowa i nieprawidłowa wydzielina z pochwy

W warunkach fizjologicznych wydzielina z dróg rodnych ma neutralny zapach, jest ciągliwa, bezbarwna, mleczna lub żółtawa, pozbawiona grudek. Składa się m.in. ze śluzu szyjkowego i złuszczonych komórek nabłonka pochwy. Jej wygląd i ilość ulegają pewnym zmianom w czasie cyklu miesiączkowego – najwyższą objętość wydzieliny pochwowej obserwuje się w fazie okołoowulacyjnej. Ilość wydzieliny zwiększa się także u kobiet ciężarnych oraz podczas zbliżeń intymnych.

Jeśli wydzielina z dróg rodnych zmienia kolor na zielony lub zielonkawy, można podejrzewać proces chorobowy, zwłaszcza gdy towarzyszy jej przykry zapach, świąd i pieczenie pochwy oraz świąd lub podrażnienie sromu.

Zakażenia pierwotniakowe i bakteryjne

• Rzęsistkowica 

Nieprawidłowa, obfita, pienista i cuchnąca wydzielina pochwowa o kolorze zielonym lub zielonożółtym może świadczyć o zakażeniu rzęsistkiem pochwowym. Rzęsistkowica jest rodzajem infekcji pierwotniakowej, która u osób dorosłych przenosi się głównie drogą płciową – do zakażenia, ze względu na swoistość narządową, prowadzi przeniesienie drobnoustroju patogennego do pochwy lub cewki moczowej. Na obraz kliniczny choroby składają się także świąd, pieczenie sromu i pochwy, ból w trakcie stosunków płciowych oraz bolesne oddawanie moczu lub częstomocz.

• Bakteryjna waginoza (BV)

Jednorodne, zielonożółte lub zielone upławy pochwowe, które pokrywają ściany i przedsionek pochwy, mogą wskazywać również na bakteryjną waginozę, która często przyczynia się do upławów u kobiet w wieku rozrodczym. Dane wskazują, że w tej grupie wiekowej częstość jej występowania wynosi 10-40 proc. 

Co istotne, BV to stan, w którym dochodzi do ubytku pałeczek kwasu mlekowego (Lactobacillus spp. – przeważają w fizjologicznej florze pochwy) i nadmiernego namnażania innych, potencjalnie patogennych bakterii, które w prawidłowych warunkach także zasiedlają pochwę, lecz w znacznie mniejszych ilościach. W większości przypadków szczepy Lactobacillus są zastępowane przez bakterie beztlenowe, jak Gardnerella vaginalis, Prevotella spp. i Mobiluncus spp. Na ich rozwój może wpływać wiele czynników, w tym:

• zaburzenia hormonalne (m.in. spadek estrogenów w okresie menopauzy),
• różnego rodzaju antybiotykoterapie,
• antykoncepcja dopochwowa,
• palenie tytoniu,
• osłabienie odporności,
• nieprawidłowa dieta,
• intensywna aktywność seksualna (także częsta zmiana partnerów),
• operacje w obszarze dróg moczowo-płciowych.

Zielone upławy u kobiet w ciąży

Szereg zmian czynnościowych, które przebiegają w organizmie kobiet w czasie ciąży, może skutkować wyższą skłonnością do zakażeń intymnych. U ciężarnych zwiększa się objętość wydzieliny pochwowej, dochodzi do przerostu błony śluzowej, przy tym zmniejsza się kwasowość środowiska pochwy, co zwiększa ryzyko rozwoju stanów zapalnych. Infekcjom pochwy (zwłaszcza kandydozom) dodatkowo sprzyja cukrzyca ciążowa. Zielone upławy w ciąży najczęściej wskazują na zakażenie o etiologii bakteryjnej lub pierwotniakowej.

Szczególnie niebezpieczne bywają obfite, zielone upławy, które obserwuje się w pobliżu terminu porodu lub tuż po nim. Objaw wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej, ponieważ czasem wskazuje na sączenie zielonych wód płodowych. Może to świadczyć, że płód oddał smółkę – np. na skutek niedotlenienia wewnątrzmacicznego, stresu lub zakażenia. Smółkę w płynie owodniowym stwierdza się w ok. 15 proc. porodów. W niektórych przypadkach pojawiają się objawy zespołu aspiracji smółki (MAS, Meconium Aspiration Syndrome), czyli zaburzeń oddychania wywołanych przez obecność smółki w drogach oddechowych dziecka.

Zielone upławy – diagnostyka i metody leczenia

Jeżeli kobieta obserwuje u siebie zielone upławy, zwłaszcza jeśli towarzyszą im także inne dolegliwości, koniecznie powinna skonsultować problem z lekarzem. Specjalista rozpoczyna ocenę od gruntownego wywiadu z pacjentką (uwzględniając kontakty płciowe i partnerów seksualnych), przeprowadza badanie ginekologiczne oraz może zlecić badania laboratoryjne. Co jednak istotne, niektóre infekcje intymne rozpoznaje się tylko na podstawie cech treści pochwowej i prostych testów, bez konieczności wykonywania badań dodatkowych. 

Przyglądając się zaś konkretnie np. diagnostyce bakteryjnej waginozy, należy wziąć pod uwagę upławy, pH treści pochwowej (ponad 4,5), obecność komórek jeżowych (clue cells) w obrazie mikroskopowym i rybi zapach wydzieliny pochwowej po dodaniu roztworu zasady –10 proc. KOH (whiff test). Diagnozę można postawić, gdy zostaną spełnione co najmniej 3 z 4 kryteriów.

Leczenie bakteryjnej waginozy polega na doustnym i/lub dopochwowym podawaniu leków przeciwdrobnoustrojowych, działających na bakterie tlenowe i beztlenowe. Dużą skuteczność terapeutyczną wykazuje nifuratel – chemioterapeutyk, który przyspiesza leczenie zakażeń pochwy i zapobiega ich nawrotom, nie naruszając fizjologicznej flory pochwy (nie wpływa na Lactobacillus spp.). Inne leki podawane w celu leczenia opisywanej tu jednostki chorobowej to metronidazol lub klindamycyna. Co jednak istotne, warto mieć na uwadze fakt, że bakteryjna waginoza jest chorobą, która często wiąże się z nawrotami. Dane wskazują, że po 3 miesiącach od zakończenia leczenia objawy ponownie pojawią się u około 30 proc. pacjentek, zaś w przeciągu roku nawet u około 80 proc.

Jeśli zaś przyglądamy się infekcjom wywołanym rzęsistkiem pochwowym, również poddaje się je farmakoterapii – stosuje się chemioterapeutyki, na które wrażliwe są pierwotniaki, np. nifuratelem. W trakcie terapii należy zachować wstrzemięźliwość płciową i nie wolno spożywać alkoholu.

Co ważne, dolegliwości intymne, związane z zakażeniami pochwy, można łagodzić przy pomocy roztworów chlorowodorku benzydaminy, przeznaczonych do przemywania zewnętrznych narządów płciowych. Lek wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, antyseptyczne i miejscowo znieczulające.

Profilaktyka – czy da się zapobiec zielonym upławom?

W przypadku infekcji intymnych odpowiednia profilaktyka jest niezwykle istotnym elementem. Jako ważną część wskazuje się m.in. podawanie probiotyków, czyli żywych drobnoustrojów, które wykazują prozdrowotne działanie (zawierają w sobie m.in. wspomniane bakterie z rodzaju Lactobacillus). Niezwykle ważna jest także:

• odpowiednia higiena intymna (zwłaszcza podczas miesiączki),
• częsta wymiana podpasek, tamponów oraz wkładek higienicznych (w trakcie menstruacji ryzyko zakażenia jest wyższe),
• unikanie obcisłej, zrobionej ze sztucznych tkanin bielizny.

Jeżeli jednak infekcja wystąpi, a w jej przebiegu pojawią się zielone upławy, zawsze należy leczyć je pod kontrolą lekarza. Konsultacji ginekologicznej pod żadnym pozorem nie mogą pominąć przede wszystkim kobiety w ciąży – od prawidłowego postępowania zależy zdrowie matki, płodu oraz pomyślny przebieg ciąży i porodu.

---

• Tomusiak, A., Strus, M., Heczko, P.B., Lekowrażliwość szczepów Gardnerella vaginalis wyizolowanych z przypadków bakteryjnej waginozy, Ginekologia Polska 2011, 82, 900-904 [dostęp: 15.11.2019] https://journals.viamedica.pl/ginekologia_polska/article/view/46253/33042

• Gałęcka, M., Szachta, P., Nawrotowe grzybice i bakteryjne zapalenia pochwy – charakterystyka przyczyn oraz możliwości terapeutycznych i profilaktycznych, Forum Zakażeń 2013;4(2):121-125 [dostęp: 15.11.2019] https://www.researchgate.net/profile/Patrycja_Szachta/publication/269549862_Recurrent_fungal_infections_and_bacterial_vaginosis_-_characteristics_of_the_causes_prophylactic_and_therapeutic_possibilities/links/551a6b690cf244e9a4586d3f.pdf